Tư vấn pháp luật trong hoạt động trợ giúp pháp lý góp phần cải cách hành chính

Để thực hiện tốt công tác tư vấn pháp luật thì người thực hiện cần nắm bắt được tâm lý đối tượng cũng như vấn đề vụ việc mà đối tượng cần tư vấn. Bởi với nhiều đối tượng khác nhau, có sự khác biệt về tuổi tác, điều kiện sống cũng như về quan hệ xã hội và cách suy nghĩ cũng khác thì vấn đề tiếp cận để chia sẽ, cảm thông là rất cần thiết. Bởi họ thường có thái độ mặc cảm, sợ tiếp xúc với các cơ quan nhà nước, thiếu tự tin nên việc chia sẽ thông tin không đầy đủ hoặc e ngại không dám gửi đơn đến các cơ quan hành chính nhà nước, đôi khi họ sợ bị trả thù cá nhân không dám nói lên sự thật. Muốn tiếp xúc với các đối tượng này người thực hiện TGPL phải hiểu được những đặc tính tâm lý trên để họ tin tưởng vào người sẽ thực hiện tư vấn, giúp đỡ cho họ. Từ đó mới có thể tìm hiểu nguyên nhân cũng như hoàn cảnh dẫn đến những mâu thuẫn, tranh chấp, cũng cố niềm tin cho người được TGPL vào các quy định của pháp luật để họ tin tưởng quyền và lợi ích hợp pháp của họ luôn được pháp luật bảo vệ. Còn đối với các vụ việc phức tạp, khiếu nại khởi kiện kéo dài thì người khiếu nại, khởi kiện đều có tâm lý thiếu tin tưởng vào cơ quan nhà nước. Họ thường có tâm lý duy ý chí, chủ quan của mình, luôn cho rằng những gì mình đang và sẽ làm là đúng. Chính vì thế nếu người tư vấn đưa ra các chỉ dẫn trái với suy nghĩ và cách làm của họ thì họ đều không tin tưởng và có thái độ bất cần, bất hợp tác. Đều đó gây khó khăn trong việc trao đổi, lấy thông tin và đưa ra tư vấn phù hợp. Đối với những vụ việc này, trước tiên người tư vấn cần có thái độ cứng rắn nhưng phải chịu khó lắng nghe đầy đủ câu chuyện theo một trình tự. Không nên cắt ngang hoặc có cử chỉ khó chịu đối với người được TGPL. Quá trình trao đổi trợ giúp viên cần tạo không khí cởi mở hoặc có cử chỉ quan tâm như: Mời nước; tỏ thái độ thông cảm về khó khăn, bức xúc của người được trợ giúp pháp lý; hỏi thăm và động viên họ nếu có những biểu hiện xúc động khác. Tuy nhiên cũng không nên chạy theo cảm xúc của người được trợ giúp pháp lý, khiến họ tưởng nhầm những việc họ làm là đúng, tưởng trợ giúp viên là phao bám của họ để họ tiếp tục yêu cầu. Quá trình lắng nghe cần ghi chép cẩn thận những thông tin chính, đều đó cũng thể hiện sự quan tâm lắng nghe về câu chuyện của người được trợ giúp pháp lý, sau đó có thể đặt ra một vài câu hỏi để xác minh thông tin như: Gửi đơn khi nào? Bằng cách gì? Đã được trả lời ra sao? Được hướng dẫn như thế nào? Đã làm gì theo sự hướng dẫn đó… cân nhắc trước khi đưa ra các thông tin chỉ dẫn, tốt nhất là nên có một lịch hẹn để có thể nghiên cứu thêm và để người được TGPL có thể xâu chuỗi lại vấn đề một cách rõ ràng trong lần gặp tiếp theo.

Nhu cầu được tư vấn pháp luật là khá nhiều, mỗi người mỗi hoàn cảnh, mỗi câu chuyện khác nhau. Có những câu chuyện mà người được trợ giúp pháp lý khó trình bày một cách rõ ràng nếu người tiếp chuyện thiếu đồng cảm và sự chia sẽ. Nhưng do điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu, chưa có phòng tiếp riêng đã ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả của việc tư vấn. Mặc khác, khi người được TGPL đến trung tâm để được tư vấn thì cũng chưa xác định được nội dung yêu cầu nên chưa bố trí người tư vấn phù hợp.

Trong những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nhu cầu được tư vấn pháp luật của người dân tăng lên đáng kể. Đặc biệt những nội dung tư vấn thường liên quan đến tranh chấp, khiếu kiện liên quan đến đất đai và liên quan đến trật tự quản lý hành chính về đất đai. Nhiều bức xúc của người dân đối với các cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước trong việc quản lý và ra các quyết định quản lý mà người dân cho rằng đã ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Trong quá trình thực hiện tư vấn pháp luật đội ngũ trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm đã nhiệt tình, giải thích hướng dẫn cho đối tượng, tránh được nhiều khiếu nại, khiếu kiện vượt cấp kéo dài, kịp thời bảo vệ quyền lợi cho người được TGPL, góp phần trong công tác cải cách hành chính.

Quá trình tư vấn trợ giúp viên đã vận dụng nhiều kỹ năng, phương pháp tiếp đối tượng phù hợp, giúp cho người được TGPL tin tưởng vào nội dung tư vấn và các thông tin chỉ dẫn. Góp phần ổn định trật tự xã hội, tăng cường sự đoàn kết và niềm tin vào pháp luật, đảm bảo công bằng và quyền bình đẳng trước pháp luật. Bên cạnh đó cũng giúp cho một số cơ quan hành chính nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện đúng chức trách nhiệm vụ của mình khi giải quyết các yêu cầu, kiến nghị, khiếu nại của người dân. Đảm bảo các yêu cầu, kiến nghị, khiếu nại được giải quyết theo đúng thủ tục hành chính, đúng thẩm quyền và theo quy định của pháp luật, tạo văn hóa pháp lý và tránh các khiếu kiện, khiếu nại đông người, kéo dài.