Trợ giúp pháp lý theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại địa bàn tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn từ 2021-2024.

Công tác chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện

Trong năm 2022, Sở Tư pháp đã ban hành Kế hoạch số 41/KH-STP ngày 23/8/2022 về việc triển khai thực hiện nội dung TGPL của Chương trình năm 2022, trong đó giao nhiệm vụ cho Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh (viết tắt là Trung tâm) làm đầu mối phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện nội dung Chương trình; Kế hoạch số 47/KH-STP ngày 12/10/2022 về việc theo dõi, kiểm tra, đánh giá hiệu quả việc triển khai thực hiện Chương trình; Kế hoạch số 49/KH-STP ngày 25/10/2022 về việc theo dõi, kiểm tra, đánh giá hiệu quả việc triển khai thực hiện Chương trình được UBND tỉnh phân bổ từ nguồn vốn sự nghiệp năm 2022 thực hiện Chương trình (Nguồn vốn đối ứng ngân sách tỉnh). 

Sở Tư pháp đã kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn Trung tâm trực tiếp thực hiện nội dung về TGPL theo nhiệm vụ của Chương trình, trên cơ sở đó Trung tâm đã chủ động ban hành kế hoạch triển khai thực hiện với những nội dung cụ thể như sau:Ban hành Kế hoạch số 02/KH-TGPL ngày 28/9/2022 và Kế hoạch số 14/KH-TGPL ngày 20/10/2022  về Truyền thông về TGPL cho người đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi quý IV năm 2022 tại 14 xã trên địa bàn các huyện Trà Bồng, Sơn Hà, Sơn Tây, Ba Tơ và Minh Long. Ban hành Kế hoạch số 03/KH-TGPL ngày 03/10/2022 về việc Tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức TGPL cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2022 trên địa bàn thị trấn Di Lăng, huyện Sơn Hà. 

Trong năm năm 2023, Tiếp tục thực hiện Kế hoạch số 40/KH-STP; Sở Tư pháp đã ban hành Kế hoạch số 02/KH-STP ngày 10/01/2023 về việc triển khai thực hiện nội  dung trợ giúp pháp lý và công tác kiểm tra, giám sát hoạt động trợ giúp pháp lý của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Quảng Ngãi năm 2023 (viết tắt là Kế hoạch số 02); ban hành Kế hoạch số 54/KH-STP ngày 21/6/2023 về việc kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện nội dung trợ giúp pháp lý của Chương trình năm 2023; Giám đốc Sở ban hành Quyết định số 93/QĐ-STP ngày 29/8/2023 về việc thành lập Đoàn kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội dung trợ giúp pháp lý của Chương trình năm 2023 tại Trung tâm  và địa bàn 05 huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi được Trung tâm tổ chức thực hiện.

Trên cơ sở thực hiện Kế hoạch số 02, Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm tiến hành xây dựng và ban hành các kế hoạch nhằm triển khai thực hiện nội dung TGPL, cụ thể: Kế hoạch số 10/KH-TGPL ngày 10/4/2023 về việc triển khai thực hiện nội dung TGPL của Chương trình năm 2023 (viết tắt là Kế hoạch số 10); Kế hoạch số 11/KH-TGPL ngày 18/4/2023 về việc tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức TGPL cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thuộc Chương trình năm 2023 (viết tắt là Kế hoạch số 11); Kế hoạch số 12/KH-TGPL ngày 18/4/2023 về việc truyền thông về TGPL của Chương trình năm 2023 (viết tắt là Kế hoạch số 12); Kế hoạch số 30/KH-TGPL ngày 11/8/2023 về việc tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức TGPL cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thuộc Chương trình năm 2023 (viết tắt là Kế hoạch số 30a).

Trong năm 2024 tiếp tục triển khai thực hiện Kế hoạch số 40/KH-STP; Sở Tư pháp đã ban hành Kế hoạch số 03/KH-STP ngày 15/01/2024 về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2024 (viết tắt là Kế hoạch số 03); Kế hoạch số 35/KH-STP ngày 25/4/2024 về việc kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện nội dung trợ giúp pháp lý của Chương trình năm 2024; mục đích tiếp tục triển khai các nhiệm vụ hoạt động TGPL trong năm 2024 đồng thời thực hiện công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động TGPL theo quy định và khi có yêu cầu của cơ quan nhà nước cấp trên. 

Trên cơ sở Kế hoạch số 03, Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm tiến hành xây dựng và ban hành các kế hoạch cụ thể nhằm triển khai thực hiện nội dung TGPL, cụ thể: Kế hoạch số 05/KH-TGPL ngày 11/4/2024 về việc triển khai thực hiện nội dung TGPL của Chương trình năm 2024 (viết tắt là Kế hoạch số 05); Kế hoạch số 06/KH-TGPL ngày 04/5/2024 về việc tổ chức Hội nghị truyền thông về trợ giúp pháp lý trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Quảng Ngãi năm 2024 (viết tắt là Kế hoạch số 06);Kế hoạch số 07/KH-TGPL ngày 22/5/2024 về việc tổ chức Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức trợ giúp pháp lý cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2024 (viết tắt là Kế hoạch số 07); Kế hoạch số 09/KH-TGPL ngày 01/8/2024 về việc tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức điểm về trợ giúp pháp lý cho người tiến hành tố tụng, cán bộ có liên quan đến công tác phối hợp về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi năm 2024 (viết tắt là Kế hoạch số 09).

Trong giai đoạn 2021-2024, các nội dung TGPL đã được Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm xây dựng phù hợp đầy đủ, kịp thời phù hợp với thực tiễn vùng đồng bào DTTS&MN, đảm bảo tính pháp lý và tính khả thi. Quá trình xây dựng các cơ chế chính sách đã được thực hiện đầy đủ, với việc ban hành các văn bản chính thức như Kế hoạch số 40/KH-STP và các kế hoạch triển khai chi tiết cho từng nội dung TGPL cụ thể. Các chính sách được xây dựng theo hướng dẫn từ trung ương, bám sát Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản hướng dẫn như Thông tư số 02/2022/TT-UBDT, Thông tư số 15/2022/TT-BTC. 

Các hoạt động cụ thể triển khai thực hiện nhiệm vụ

Trên cơ sở hướng dẫn, chỉ đạo của UBND tỉnh và nhằm kịp thời triển khai thực hiện có hiệu quả các hoạt động TGPL cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, góp phần bảo đảm công bằng trong tiếp cận công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân khi gặp vướng mắc và tranh chấp pháp luật; trong giai đoạn (2021-2024), Sở Tư pháp đã tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện các nội dung TGPL của Chương trình và đạt được một số kết quả cụ thể như sau:

* Về công tác triển khai Hội nghị Tập huấn, bồi dưỡng kiến thức TGPL cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi 

Tổ chức được 10 đợt Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức TGPL cho già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn 05 huyện: Sơn Tây, Ba Tơ, Trà Bồng, Sơn Hà và Minh Long, với sự tham gia gần hơn 1124 đại biểu là già làng, người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ cơ sở. 

Tại hội nghị các báo cáo viên đã tập trung truyền đạt một số nội dung cơ bản của Luật TGPL; chuyên đề về TGPL; hình thức, nội dung, đối tượng được TGPL miễn phí theo Luật TGPL năm 2017; cũng như giải đáp những khó khăn vướng mắc về pháp lý thường xuyên xảy ra trong cuộc sống như pháp luật về hôn nhân gia đình, đất đai, chia thừa kế… Thông qua hội nghị làm cầu nối gắn kết giữ những người thuộc đối tượng TGPL tại địa bàn đến với Trung tâm khi người dân có nhu cầu về mặt pháp lý.

* Về công tác truyền thông về TGPL

Công tác truyền thông là một trong những nội dung hoạt động TGPL của Chương trình, qua đó đã tổ chức được 29 đợt truyền thông về hoạt động TGPL tại 29 xã của 05 huyện miền núi là: Ba Tơ, Sơn Hà, Sơn Tây, Trà Bồng, Minh Long với hơn 1200 lượt người tham dự; thực hiện tư vấn hơn 85 vụ việc cho người dân có yêu cầu TGPL.

* Về công tác tổ chức triển khai hội nghị truyền thông về TGPL trong Chương trình 

Tổ chức 05 Hội nghị truyền thông về TGPL trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn 05 huyện: Sơn Tây, Ba Tơ, Trà Bồng, Minh Long và Sơn Hà (03 xã gồm xã Sơn Giang, Sơn Linh, Sơn Cao) với sự tham gia gần hơn 505 đại biểu là người dân sinh sống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đang cư trú trên địa bàn. 

* Về công tác triển khai hội nghị tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức điểm về TGPL cho người tiến hành tố tụng, cán bộ có liên quan đến công tác phối hợp về TGPL trong hoạt động tố tụng trên địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi 

Tổ chức 01 đợt hội nghị tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức điểm về TGPL cho người tiến hành tố tụng, cán bộ có liên quan đến công tác phối hợp về TGPL trong hoạt động tố tụng tại Khách sạn Hùng Vương với sự tham gia của 92 đại biểu là đại diện lãnh đạo các cơ quan tiến hành tố tụng; đại diễn lãnh đạo công an các xã, thị trấn trên địa bàn 05 huyện: Sơn Tây, Sơn Hà, Ba Tơ, Trà Bồng và Minh Long.

* Đối với công tác biên soạn, in ấn tài liệu, phát hành sổ tay TGPL phục vụ thực hiện Chương trình

Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm thực hiện biên soạn và xin cấp giấy phép in 1400 quyển sổ tay hỏi đáp pháp  luật về TGPL, 1500 tờ gấp pháp luật về Luật khiếu nại năm 2021, 1500 tờ gấp pháp luật về Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 và 1500 tờ gấp pháp luật về Luật Hộ tịch để cấp phát cho người dân tại các xã có điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn thuộc 05 huyện miền núi. 

* Về công tác xây dựng phóng sự truyền hình, phóng sự phát thanh về TGPL cho người đồngbào dân tộc thiểu số và miền núi trên Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh

Chỉ đạo Trung tâm tiến hành ký hợp đồng với Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh thực hiện phát sóng chuyên mục TGPL trên kênh truyền hình PTQ. Trung tâm đã hiện 12 phóng sự về các hoạt độngTGPL cho đối tượng người đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sinh sống trên        địa bàn các huyện miền núi; đồng thời các phóng sự cũng được cập nhật trên các nền tảng ứng dụng như Facebook, Youtube…

* Đối với công tác in ấn, cấp phát bảng thông TGPL  phục vụ thực hiện Chương trình

Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm thực hiện triển khai công tác in ấn, cấp phát 42 bảng thông tin về TGPL cho một số xã thuộc 05 huyện miền núi tỉnh.

Các hoạt động TGPL trong Chương trình được Sở Tư pháp triển khai thực hiện trong những năm qua đã mang lại nhiều tác động tích cực trong đời sống kinh tế - xã hội của người đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi sinh sống ở những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn nói riêng và người dân đang sinh sống tại các huyện miền núi trên tỉnh Quảng Ngãi nói chung.

Về đời sống kinh tế, các hoạt động của đơn vị đã góp phần cải thiện quyền và bảo vệ lợi ích cho người dân trên địa bàn. Thông qua Chương trình đã giúp người dân sinh sống ở những vùng có điều kiện khó khăn nâng cao khả năng tiếp cận pháp luật từ đó hiểu rõ hơn về quyền và lợi ích của bản thân trước pháp luật; góp phần giảm thiểu các tranh chấp và khiếu nại liên quan đến các lĩnh vực như đất đai, hôn nhân và gia đình cải thiện đời sống kinh tế của người dân; thúc đẩy phát triển kinh tế của địa phương.

Về mặt xã hội, các hoạt động TGPL của Trung tâm đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng đẩy mạnh giáo dục pháp luật thông qua các hoạt động truyền thông; các đợt Hội nghị tập huấn, Hội nghị truyền thông; các phóng sự trên Đài phát thanh truyền hình tỉnh nhờ đó đã giúp giảm thiểu tỷ lệ vi phạm pháp luật của người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn các huyện. Được các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh đánh giá rất cao sự phối hợp của Sở Tư pháp với các cơ quan, ban ngành tại địa phương.

Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở Tư pháp và chính quyền tại địa phương trong công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách về TGPL thông qua cầu nối là các già làng, người có uy tín trong cộng đồng người đồng bào dân tộc thiểu số đã giúp cho việc truyền tải thông tin đến người dân được hiệu quả hơn. Với đặc thù địa bàn các huyện miền núi tỉnh Quảng Ngãi có rất nhiều các dân tộc khác nhau (Cor, Hre, Ca – dong..) do đó rào cản ngôn ngữ cũng là một khó khăn trong việc thực hiện Chương trình của đơn vị. Nhưng nhờ sự phối hợp của chính quyền địa phương, nâng cao vai trò của người có uy tín đã giúp giảm thiểu rào cản về ngôn ngữ với người dân sinh sống trên địa bàn; các già làng, người có uy tín trong cộng đồng đã trở thành cầu nối trung gian trong việc truyền đạt thông tin TGPL đến với người dân.

Thông qua các hoạt động TGPL trong Chương trình đã tạo ra những tác động tích cực rõ rệt đến cuộc sống của người đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Trung tâm nói riêng và Sở Tư pháp nói chung căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình đã góp phần vào việc phục vụ tốt nhất cho nhu cầu của người dân trên địa bàn tỉnh; nhận được sự hưởng ứng rất tích cực từ phía người dân từ đó thúc đẩy chung sự phát triển toàn diện và bền vững.